20 Yıllık Özlem: Aktaş

20 Yıllık Özlem: Aktaş

Kars Ekonomisi İçin Yeni Bir Fırsat: Çıldır-Aktaş Sınır Kapısı

Kars Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı, 2014 Aralık’ta açılması beklenen Aktaş Sınır Kapısı’nın Kars’ın sadece Gürcistan ve Azerbaycan’a değil tüm Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya açılan bir ihracat penceresi olarak da kullanabileceğine dikkat çekti.

Doğru stratejilerle dış ticaret alanında hak ettiği yere gelebilecek olan bölgenin, bu sayede istihdam olanaklarını artıracak ve hareketlenecek ticari hayat bölge insanının hayat kalitesini de artıracağı da vurgulandı. Yeni sınır kapısının ilimizdeki transit yük ve yolcu trafiğini de artırması ve buna bağlı olarak turizm temelinde hizmet sektörünü de geliştirmesinin beklendiğine işaret edilen açıklamada, Kars Ticaret ve Sanayi Odası olarak kentteki işletmelerin ihracat kapasitelerinin ve farkındalıklarının artırılmasına yönelik proje için çalışmaların hızlandırıldığının da bilinmesi istendi.

20 YILLIK ÖZLEM

24 Temmuz 1995’te Bakanlar Kurulu kararıyla kara hudut kapıları arasındaki yerini alan fakat aradan yaklaşık 20 yıl geçmesine rağmen ülkemiz ve Gürcistan arasında eşgüdüm sağlanamaması nedeniyle bir türlü aktif hale getirilemeyen Ardahan sınırları içerisindeki Çıldır-Aktaş Sınır Kapısı; halen resmi olarak açık, fiilen kapalı bir sınır kapısı durumundadır. Uzun yıllar kapalı kalan sınır kapısı, son yıllarda Türkiye-Gürcistan arasında sosyal ve ekonomik ilişkilerin artmasına bağlı olarak tekrar gündeme gelmiş ve iki ülke arasında yapılan görüşmeler sonucu Aktaş’ta ve Gürcistan tarafındaki Kartsakhi’de gümrük tesislerinin hızlı bir şekilde modernize edilmesi yönünde ortak karar alınmıştır. Ülkemizdeki çalışmalar 2012’de resmiyete dökülmüş ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) arasında Halkalı (İstanbul-İç Gümrük), Çıldır-Aktaş, Dilucu (Iğdır), Esendere (Hakkâri) ve Kapıköy (Van) sınır kapılarının yenilenmesi için protokol imzalanmış ve 16 Kasım 2013’te de 76.000 m² alana kurulacak olan Aktaş Sınır Kapısı’nın temeli atılmıştır. Yatırımları kamu-özel sektör ortaklığında yap-işlet-devret modeliyle devam eden 5 projenin yaklaşık 450 milyon TL’ye mal olacağı hesaplanmaktadır. Aktaş Sınır Kapısı’nın modernizasyon çalışmaları, 2005’te sınır kapılarını yenilemek için TOBB ve 137 oda ve borsanın ortaklığıyla kurulan ve halen 5 gümrük kapısını (Kapıkule, Habur, Cilvegözü, Sarp ve Hamzabeyli) işleten Gümrük ve Ticaret İşletmeleri A.Ş. (GTİ) tarafından yapılmaktadır. Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde sınır kapıları, kamu kaynakları kullanılmaksızın TOBB iştiraki olan GTİ eliyle A’dan Z’ye yenilenmekle birlikte modernizasyon sonrasında kapılardaki ticari faaliyetleri yürüten GTİ, işletme süresi boyunca da tüm işletme giderlerini karşılamaktadır.

KARTSAKHİ’DE GÜMRÜK SAHASININ YENİLENMESİ İÇİN YAKLAŞIK 10 MİLYON LARİ YATIRIM YAPILDI

Yine modele göre işletme süresi biten sınır kapısı faal halde ve bedelsiz olarak kamuya devredilmektedir. GTİ, sadece ticari alanları işletmekte olup, gümrük ve pasaport kontrolü gibi tüm idari işlemler kamu birimleri tarafından yapılmaya devam etmektedir. Modernizasyon projelerinin yüksek tutarlı finansmanını üstlenmekle beraber ekstra vergi geliri de yaratan GTİ, sınır kapılarındaki verimliliği arttırarak dış ticarete katkı sağlamaktadır. 3’er adet giriş ve çıkış peronu bulunduracak olan Aktaş Sınır Kapısı’nda sürmekte olan çalışmaların paralelinde Gürcistan da Kartsakhi’de yenileme çalışmaları başlatmıştır ve son resmi açıklamalara göre sınırın her iki tarafındaki çalışmaların eş zamanlı olarak bitirilmesi ve Aktaş-Kartsakhi Sınır Kapısı’nın 2014 Aralık’ta faaliyete geçmesi planlanmaktadır. Özellikle Gürcistan, Kartsakhi’nin de içinde yer aldığı ve ülkenin diğer bölgelerine göre ekonomik açıdan geride bulunan Samtshe-Cavaheti bölgesinde yerel ekonomiyi canlandırmak adına projeye özel önem vermektedir. Gürcistan bu paralelde aynı zamanda Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu hattının ülkedeki giriş istasyonu konumunda da bulunan Kartsakhi’de gümrük sahasının yenilenmesi için yaklaşık 10 milyon Lari yatırım yapmıştır.

AKTAŞ SINIR KAPISI’NIN ÖNEMİ

Çıldır’a 20 km, Ardahan’a 62 km ve Kars’a yaklaşık 110 km uzaklıkta bulunan Aktaş Sınır Kapısı’nın açılmasıyla birlikte Gürcistan’ın başkenti ve ekonomik merkezi Tiflis’e ve Azerbaycan’a olan mesafe karayolu üzerinden oldukça kısalacağından dolayı, Sarp Sınır Kapısı’ndaki yük trafiğinin bir kısmının Aktaş’a kayması ve yine özellikle kış mevsiminde geçit vermeyen ve halihazırda yoğun bir trafiğe sahip olmayan Türkgözü Sınır Kapısı’nın da sınır geçişleri açısından devre dışı kalması beklenmektedir. Sarp-Tiflis güzergahının karayoluyla 6 saat (370 km), Türkgözü-Tiflis (230 km) arasındaki mesafenin yine karayoluyla yaklaşık 5 saat sürmesi; Tiflis’e yaklaşık 3,5 saat (214 km) uzaklıktaki Aktaş Sınır Kapısı’nın önemini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Yeni sınır kapısı, bu açıdan bakıldığında hem Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya ihracat yapan işletmelerin ulaşım maliyetlerini ciddi anlamda azaltacak hem de Kuzeydoğu Anadolu’dan Gürcistan ve Azerbaycan’a daha etkin ve yoğun bir karayolu koridoru da açmış olacaktır.

AKTAŞ SINIR KAPISI’NIN AÇILMASI, KARS İÇİN DE EKONOMİK ANLAMDA CİDDİ FIRSATLARI BERABERİNDE GETİRECEK

Aktaş Sınır Kapısı’nın açılması, ilimiz Kars için de ekonomik anlamda ciddi fırsatları beraberinde getirecektir. Bölgeye açılan en yakın sınır kapısı olan Türkgözü’ne yaklaşık 185 km uzaklıkta olan Kars’ın, yeni sınır kapısının açılmasıyla birlikte gelişmekte olan Gürcistan pazarına olan mesafesi 75 km kısalacaktır. Yine daha büyük bir pazar konumundaki Azerbaycan’a, yeni sınır kapısından 230 km gibi kısa bir mesafede giriş yapma imkânı da doğacaktır. Bu bağlamda et ve süt üretiminde güçlü bir konumda bulunmasına ve Kafkasya’ya çok yakın olmasına rağmen en az ihracat yapan iller arasında yer alan Kars, yeni sınır kapısının getirdiği karayolu lojistik avantajını kullanarak ekonomik hayatını canlandırma fırsatına sahip olacaktır. 2004’te toplam 55 milyar $’lık büyüklüğe sahip olan ve sürekli büyüyen Gürcistan ve Azerbaycan ekonomileri, 2013’te 90 milyar $’lık bir pazar haline gelmiştir. Öte yandan Türkiye ile iki ülke arasındaki ticaret de her geçen gün artmaktadır. 2013’te Gürcistan’a 1,3 milyar $, Azerbaycan’a ise 3 milyar $ tutarında ihracat gerçekleştirilmesi, yanı başımızda dinamik bir ekonomik sahanın varlığını göstermektedir. Fakat ilimiz Kars, iki ülkeye yapılan ihracattan neredeyse hiç pay alamamaktadır. 2014’ün ilk 9 ayında ilimizden yapılan ihracat tutarı ve ihracat yapılan ülkeler aşağıdaki gibidir:

Ülke    Almanya         İran     Kazakistan      Rusya Fed.     Ürdün

İhracat (1.000 $)         229      14        675      50        32

Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)

İHRACATA YÖNENİLMELİ

İlimizden 2004’ün ilk 9 ayında 5 farklı ülkeye yaklaşık 1 milyon $’lık (81 il arasında 76.) ihracat yapılmış olmakla birlikte Kars’ın Gürcistan ve Azerbaycan’a ihracatı bulunmamaktadır. İlimizdeki işletmelerin ihracat odaklı olmadıkları ortada olmakla beraber ilimizin konum itibariyle ekonomik anlamda sınıf atlayabilmesi için güçlü olduğu sektörlerde ihracata yönelmesi gerekmektedir. Ülkemizden geçtiğimiz yıl 21 milyon $’lık süt ürünü, 11 milyon $’lık da et ürünü almış olan Azerbaycan’a ve toplam 12,5 milyon $’lık et ve süt ürününü Türkiye’den ithal eden Gürcistan’a yoğunlukla ülkemizin batısından ihracat yapılmaktadır. Aktaş Sınır Kapısı’yla bölge pazarına daha da yakınlaşacak olan ilimiz, yeni sınır kapısının getireceği maliyet avantajını da kullanarak en azından et ve süt ürünlerinin oluşturduğu ihracat pastasından gerekli payı almalıdır. Kafkasya ve Orta Asya’ya yapılan ihracatın çok önemli bir kısmının karayoluyla yapıldığı da dikkate alındığında, yeni sınır kapısının açacağı karayolu koridoru etkin bir şekilde değerlendirilmelidir. İhracata yönelik üretim yapacak işletmeler ürünlerini sadece karayoluyla değil, 2015’te açılması planlanan BTK ile demiryoluyla da yakın ülkelere göreceli düşük maliyetle ihraç etme fırsatına sahip olacaktır.

KTSO PROJE ÇALIŞMALARINI HIZLANDIRDI

İhracat yapan işletmelerin daha verimli faaliyet gösterdiklerinin, daha hızlı büyüdüklerinin ve çalışanlarına daha fazla ücret ödediklerinin akademik çalışmalarla ortaya konduğu gerçeği de ortadayken ilimizdeki özellikle et ve süt ürünleri sektöründeki işletmeler; pazarlarını çeşitlendirmek, iç pazara olan bağımlılıklarını azaltmak ve rekabet güçlerini artırmak adına ihracat gerçekleştirebilecek seviyede kurumsal kapasite inşa etmeye başlamalıdır. Yine ihracat odaklı büyük ölçekli yeni yatırımların da ilimize çekilmesi sağlanmalı ve bu konuda özel sektör ve kamu kuruluşlarının çok daha aktif ve çözüm odaklı çalışabileceği ortak bir platform kurulmalıdır. Girişimcilik ruhunu ve ticari vizyonunu daha üst seviyelere çıkarabilen bir Kars, 2014 Aralık’ta açılması beklenen Aktaş Sınır Kapısı’nı sadece Gürcistan ve Azerbaycan’a değil tüm Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya açılan bir ihracat penceresi olarak da kullanabilecektir. Doğru stratejilerle dış ticaret alanında hak ettiği yere gelebilecek olan bölgemiz, bu sayede istihdam olanaklarını artıracak ve hareketlenecek ticari hayat bölge insanının hayat kalitesini de artıracaktır. Yeni sınır kapısının ilimizdeki transit yük ve yolcu trafiğini de artırması ve buna bağlı olarak turizm temelinde hizmet sektörünü de geliştirmesi beklenmektedir. Bu bağlamda Kars Ticaret ve Sanayi Odası olarak ilimizdeki işletmelerin ihracat kapasitelerinin ve farkındalıklarının artırılmasına yönelik proje için çalışmaları hızlandırmış bulunmaktayız. kha