Atatürk’e ilk türkü bu şehirde yazıldı

Mustafa K. Erol / AYDINLIK

Bir gün 30 dakika süren yolculuktan sonra, gara gelmeden önce il sınırına giren yolcuları yüksek binalar karşılıyor. Şehrin merkezinin aksine girişi birbirine benzeyen ‘TOKİ-vari’ binalarla çevrili. Kars istasyonunda inenlerin ilk gördüğü kara tren ve etkileyici bir mimariye sahip Kars Garı. Tabii bir de Kar. Trende inenlerin tamamı, Kars’ı gezmek isteyen yerli turistler.

KARSLILARIN ÜÇ İSTEĞİ

Kars’ın merkezinde peynirciler ve kaz eti servis eden lokantalar ağırlıkta. Eğer vejetaryen olma çabalarınız sonuç vermediyse tadına bakabilmek için doğru yerdesiniz. Kars merkezinin çevresi hayvancılıkla uğraşan küçük köylerle çevrili. Bu köylerde evler ve ahırlar yan yana. Karslıların yakındığı üç konu: Şehirde tiyatro yok. Belediyeden tiyatro salonu kurmasını istiyorlar. Şehir merkezi ve turistik yerlere giden yollar iyi durumda ancak köy yollarında araçlar oldukça zorlanıyor, düzeltilmesini istiyorlar. Ve Kars Otogarı öylesine ıssız bir yerdeymiş ki, insanlar köpeklerin saldırısına uğrayabiliyormuş. Bu otogarın da başka bir yere taşınmasını istiyorlar.

KADINLAR ERKEKLER KADAR ÖNDE

Kars’ın tutucu bir şehir olduğunu düşüncesindeyseniz, ön yargınızla yalnız kalırsınız. Burada kadınlar da en az erkekler kadar önde. Her iş yerinde çalışan bir kadın görmek mümkün. Akşam saatlerinde Karslı kadınlar kentin sokaklarını arşınlıyor. Alkollü ve tek başına gezseler dahi bu şehirde kadınlar rahatsız edilmiyor. Araçların camlarında Atatürk imzaları sıkça göze çarpıyor. Merkezdeki hemen her dükkanda Büyük Önder’in çerçeveli bir fotoğrafı var. Büyük boy bir fotoğrafı da kentin merkezindeki bir apartmandan sarkıltılmış. Kars Kalesi’nde de Atatürk’ün silüeti kenti tepeden seyrediyor. Şehir merkezine yakın Kafkas Üniversitesi’nin etkisi hissediliyor: Genç insanlar her yerde.

ATATÜRK’E İLK TÜRKÜ

Kars’ta kaz yetiştiriliyor ve kaz eti bu şehrin en ünlü yemeği. Şehrin ünlü peyniri Kars Gravyeri buradan tüm dünyaya ihraç ediliyor.

Bin yılı aşan tarihiyle Ani Harabeleri turistler için en çekici yerlerden biri. Bunlar Kars ile ilgili bilinenler. Ancak çoğu insanın bilmediği ve Karslıların gurur kaynağı olan bir başka özelliği daha var. Atatürk’e ilk Türkü Kars’ta yazılmış. Türkü bilindik: Hoş Gelişler Ola Mustafa Kemal Paşa. Büyük Önder, 1924’te Karslılar tarafından tren garında O’nun karşısında okunmuş ve oyun olarak sunulmuş. Kaz eti yemek için gittiğimiz lokantanın sahibi ve aynı zamanda Mahalli Sanatçı olan Çetin Adıgüzel şöyle anlatıyor: “Atatürk’e ilk türkü yazan Kars’tır. Kars’a geliş tarihi 6 Ekim 1924, yani cumhuriyet kurulduktan bir yıl sonra geliyor. O dönemki Karslılar, Atatürk şehre gelmeden nasıl bir karşılama yapalım diye bir araya geliyorlar. Sözlerini gazeteci Mehmet Türker yazmış. Oyun haline getiren Settar Güldür. Karslılar tren garında, Atatürk’ün karşısında kadın erkek birlikte okuyarak ve oynayarak icra etmişler. O gün bugündür biz de gururla çalıp söylüyoruz.”

GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER

Kars’ta mutlaka görülmesi gereken yerlerin başında Ani Harabeleri geliyor. Bin yıllık bir geçmise sahip yerleşim yerinden kalma Müslüman ve Hıristiyanlara ait kalıntılar duruyor. Ani’nin iç kalesi de belli belirsiz bir biçimde, hakim tepede duruyor. Buraya çıkıp bir tarafı Ermenistan’a diğeri Türkiye’ye bakan yamaçlarından manzarayı izlemek, gözleriniz uzağı iyi görüp görmediğini test etmek için iyi bir fırsat. Çünkü etrafından alabildiğine yüksek dağlar olmasına rağmen uçsuz bucaksız bir manzara sizleri bekliyor. Ani’de üzen görüntüler de var. Tarihi eserlerin üzerine isim kazımış insanların adlarını esefle okuyorsunuz. Bu yazıların Türkçe olması oldukça utanç verici. Ani’den sonraki durak, eğer ziyaretinizi kış mevsiminde yapıyorsanız mutlaka Çıldır Gölü olmalı. Yarısı Ardahan, yarısı Kars sınırları içindeki göl buz tutmuş durumda. Üzerindeki kırmızı kızak ve eski tahta masa ile birlikte muazzam bir görüntüye sahip. Gölün üzerine adım attığınızda, başka bir gezegene adım atan astronot gibi hissediyorsunuz. Kars’taki peynir müzesi de görülmeye değer yerlerden biri. Burada peynirin nasıl yapıldığı tüm detaylarıyla anlatılıyor. Kars Kalesi, çok turist çekmiyor ancak şehri kuş bakışı izlemek için en ideal yer orası.

SEYAHAT İÇİN GELDİ, DÖNMEDİ

İbrahim Yanardağ 2014’de İstanbul’dan seyehat için Kars’a geldi. Çok sevdi ve Kars’a yerleşti. Önce perdecilikle uğraşan Yanardağ, burayı kapadı ve çayevi açtı. Yalnızca çay, sahlep, ıhlamur ve kahve yapan Yanardağ, Kars ile limonlu çayı da tanıştırdı. O çayevi açmadan önce Kars’ta çaya limon da atılabileceği bilinmiyormuş. Servisini limonla yapınca Karslıları alıştırmış.