KARS'TA MÜZELER GÜNÜ ETKİNLİKLERİ

Hazırlayan: Müze Müdürü Necmettin Alp

1982 yılından itibaren her yıl “Müzeler Haftası” olarak ülkemizde de kutlanmakta iken, UNESCO tarafından bu hafta içerisindeki etkinliklerin tümü “Müzeler Günü” olarak ilan edilmiştir. Başta Avrupa olmak üzere tüm dünyada ve ülkemizde Müzeler Günü panel, açılış, sergi, seminer, gezi, konser vb. etkinlikler ile kutlanarak kültürel varlıkların tanıtılması, gelecek kuşaklara aktarılarak korunması amaçlanmaktadır.

Birleşmiş Milletler, UNESCO ve ICOM ile Kültür ve Turizm Bakanlığımızın himayesinde gerçekleştirilecek olan 2017 yılı “Müzeler Günü” Kültür ve Turizm Bakanlığımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı 96 müzemizde ve diğer kurum kuruluşlara ait müzeler ile üniversitelerimize bağlı müzeler ve Özel Müzelerde değişik etkinlikler ile kutlanacaktır.

ÜLKEMİZDE MÜZECİLİĞİN ÖNEMİ

Müzeler, geçmişi bu günle ve gelecekle birbirine bağlayan uygarlığın kültür mirası kanıtlarını belgelerle sunan, sergileyen, anlamamızı sağlayan sempatik yerlerdir. Müzelerimiz yalnızca geçmişi değil günümüzün etnografya, folklor, doğa, fen bilimleri, sanat ve zeka ürünlerini de ortaya koyduğu tanıttığı yerlerdir.

Müzeler aynı zamanda bir milletin inançlarını, kesintisiz yaşam tarzlarını ve mirasını geleceğe taşıyan, uygarlıkların korunduğu, geçmişimizi bilerek geleceği görebilmemizi sağlayan mekanlardır.

1846 tarihinde Ahmet Fethi Paşa ile başlayan, daha sonra Müzeciliğin kurucusu Osman Hamdi Bey tarafından İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin Sultan II. Abdülhamit döneminde açılışından günümüze kadar geçen yaklaşık 120 yıl içerisinde 96 Müzenin açılarak yaygın bir şekilde Müzecilik çalışmalarının yapıldığı ülkemizde Arkeoloji, Etnografya, Doğa müzeleri başta olmak üzere resmi kurum ve kuruluşlara bağlı müzeler ile özel statülü müzeler Kültür ve Turizm Bakanlığımıza bağlı olarak hizmetlerini yürütmektedir.

KÜLTÜR VARLIKLARIMIZ

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında bulunan kültür varlıkları, taşınır kültür varlığı ve taşınmaz kültür varlığı olarak değerlendirilmektedir. Taşınır kültür varlıkları pişmiş toprak vazolar, madeni ok uçları, mızrak uçları, bilezikler, sikkeler, heykeller, figürünler vb. eserlerden oluşmaktadır. Taşınmaz kültür varlıkları ise kale, han, köprü, höyük, dinsel, askeri ve sivil mimari yapılardan oluşmaktadır. Bu tür taşınmaz kültür varlıklarının grup halinde bulunduğu yerler ise sit alanları olarak değerlendirilir.

SİT ALANI

Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari vb. özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, önemli tarihi olayların meydana geldiği yerler ve tespiti yapılmış korunması gerekli yerleşme alanlarıdır. Sit alanları 4 gruba ayrılmaktadır.

1-ARKEOLOJİK SİT ALANLARI : Antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su altında bulunan bilinen veya ortaya çıkarılan korunması gerekli alanlardır. ( Efes Örenyeri, Ani Örenyeri gibi alanlar )

2-TARİHİ SİT ALANLARI : Tarihi olayların cereyan ettiği korunması gerekli yerlerdir. Bu tür sit alanları milli tarihimizde önemli tarihi olayların geçtiği yerler olarak tespit edilen ve çevresel değerleri de göz önünde bulundurularak tescil edilen yerlerdir. ( Çanakkale Tarihi Alanları gibi )

3-KENTSEL SİT ALANLARI : Mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan, kültürel ve doğal çevre elemanlarının ( yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar ) birlikte bulunduğu alanlardır.

4- DOĞAL SİT ALANLARI : İlginç özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan korunması gereken alanlar ve taşınmaz tabiat varlıklarıdır. ( Ürgüp peri bacaları gibi alanlar )

KARS İLİNDE KÜLTÜREL MİRASIMIZIN KORUNMASI AMACIYLA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Kars ili genelinde 2016 yılında başlayan ve 2017 yılında devam eden sevindirici gelişmeler yaşandı. Bu gelişmeler;

1-Ani Örenyeri, Birleşmiş Milletler, UNESCO komisyonunun 2016 yılı Temmuz ayında İstanbul’da yaptığı toplantıda Kültürel Miras Asıl Listesine alındı. Bu listeye ülkemizden 15 kültür ve tabiat varlığının seçkin örnekleri alınmışken; listeye 2016 yılında Ani Örenyeri alınarak Kars’ımızın kültür turizmi açısından önemini arttırmıştır.

2-Bölgemizin kültür turizmine açık en önemli arkeolojik merkezi olan Ani Örenyeri’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Ani Örenyeri Çevre Düzenleme ve Koruma Amaçlı İmar Planı İşi” kapsamında kamulaştırma işlemlerinde son aşamaya gelinmiştir. Örenyerindeki yerli ve yabancı ziyaretçilere yönelik karşılama merkezi, otopark gibi Donatı Alanları ile Kazı Evi yapımı için çalışmalar 2017 yılı Nisan ayında başlatılmış olup, Örenyerindeki çalışmalar halen devam etmektedir.

Önceki yıllarda turizm sezonu içerisinde ziyaretçiler ancak kendi araçları ile yada özel araç kiralayarak Ani Örenyerine ulaşabilmekteydiler. 2017 yılı Ocak ayından itibaren Örenyerine gidecek ziyaretçilerin ulaşımını sağlamak üzere Valiliğimizin koordine ettiği İl Özel İdaresine ait minibüsler her gün sabah ve öğleden sonra olmak üzere günde iki defa Kars Şehir Merkezinden (Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı önünden ) gidiş geliş yapacak şekilde buraya ulaşım imkanı sağlanmıştır.

Bu durum İlimizin turizmini hareketlendirip herkese kolaylıkla Ani’yi gezme olanağı sağlaması bakımından sevindirici bir gelişme olarak değerlendirilebilir.

3-Kars Kalesi ve Kaleiçi Osmanlı Mahallesi Projesi Valimiz Sayın Rahmi DOĞAN’ın himayelerinde ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile uygulama aşamasına gelmiştir. Bu kapsamda öncelikle Beylerbeyi Sarayının önündeki okul binası yıktırılmış, sarayın temel kazıları yapılarak restorasyon ve restitüsyon projeleri tamamlanıp Koruma Kurulu tarafından onaylanmıştır. Kaleiçi Mahallesindeki gecekonduların kamulaştırılması tamamlanarak boşaltılmasından sonra yıkım çalışmaları başlatılmıştır. Proje kapsamında Beylerbeyi Sarayının restorasyonu tamamlanarak Butik Otel olarak hizmete açılması, Kars Kalesinin restorasyonu ile Kaleiçi Mahallesindeki yıkılan Gecekonduların yerine yapılacak villa tipi yeni konutlarla Osmanlı Mahallesi Kaleiçi’ne farklı bir kimlik kazandıracaktır. Çalışmalar tamamlandığında cazibe merkezi olarak ilan edilen Şehrimiz Osmanlı Mahallesi projesi ile daha seçkin bir konuma sahip olacaktır.

4-Kars il merkezinde bulunan Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağının restorasyonu tamamlanarak hizmete açılmış olup, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüze bağlı olarak hizmet vermektedir. Şehrimizdeki Osmanlı dönemine ait özgün mimarisi ile dikkati çeken ve günümüze kadar ulaşmış olan ender yapılardan birisi olan konak 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında Doğu Cephesi ordu komutanı Gazi Ahmet Muhtar Paşanın karargah binası olarak kullanılmıştır. İki katlı bina Kültür ve Turizm Bakanlığımız tarafından restore edildikten sonra iç mekanı şehrimizin yakın tarihine damgasını vurmuş olan başta Gazi Ahmet Muhtar Paşa olmak üzere önemli şahsiyetlerin hatırasının yaşatıldığı konak olarak düzenlenmiş ve kısa bir süre önce Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanımız Sayın Ahmet ARSLAN tarafından hizmete açılmıştır. Osmanlı dönemine ait bu konak yeni işlevlendirilmiş hali ile ilimizdeki kültür turizminin hareketlenmesine katkı sağlayacaktır.

5-Yakın tarihimizde önemli bir yere sahip olan ve Kars’ın 1855 tarihinde Ruslara karşı savunulmasında ve Kars Zaferinin kazanılmasında savunma savaşlarının yapıldığı tabyalarımızdan birisi olan Kanlı Tabya Kültür ve Turizm Bakanlığımız tarafından Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi olarak açılmak amacıyla restorasyonu tamamlanmış olup, teşhir-tanzim çalışmaları ise devam etmektedir. Bu kapsamda Kars Arkeoloji Müzesi bahçesinde bulunan Kazım Karabekir Paşa’ya ait Beyaz Vagon Kanlı Tabya’nın bahçesine götürülerek sergilenmesi için buradaki yerine konulmuştur. Ülkemizde başta Çanakkale ve Edirne olmak üzere birkaç önemli tarihi mekanda uygulanmaya başlanan ve Kanlı Tabya Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müze’sinde de uygulanacak olan interaktif özellikli müze şehrimizde Arkeoloji Müzesinden sonra ikinci müzesi olarak hizmete açılmış olacaktır.

Kutlamakta olduğumuz Müzeler Günü’nde ülkemizin ve şehrimizin zengin kültürel mirasını ve doğal değerlerini tanıtarak kültür turizmi aracılığı ile hem turizm gelirlerimizin arttırılmasına hem de arkeoloji ve sanat tarihi açısından eşsiz bir mirasa sahip bu değerlerimizin tanıtılması, korunarak gelecek kuşaklara aktarılması asıl amacımız olacaktır. Bu amacımızın gerçekleştirilmesinde bir etken olarak düşündüğümüz tanıtım etkinlikleri kapsamında 18 Mayıs günü tüm halkımızın ve öğrencilerimizin Kars Müze’sini, Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı’nı, Kars Kalesi’ni ve Ani Örenyeri’ni ücretsiz olarak gezmeleri kültür varlıklarımıza karşı duyarlılığı arttırarak turizmin hareketlenmesine de katkı sağlayacaktır.