Kars Antlaşmasının önemi Ankara’da anlatıldı

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Türk Tarih Kurumu ve Gazi Üniversitesi iş birliğiyle Ankara’da "Uluslararası Türk-Rus Dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi" düzenlendi.

Gazi Üniversitesi ev sahipliğinde 15-17 Kasım tarihleri arasında düzenlenen kongrede konuşan Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Refik Turan, Türk-Rus ilişkilerinin tarihsel seyrine değindi. İkili ilişkiler açısından 1918 tarihinin önemini vurgulayarak bu tarihten sonra Türk-Rus ilişkilerinde güçlü bir dostluğa dayalı yeni bir çağ başladığını ifade eden Prof. Dr. Turan, 13 Ekim 1921 Kars Antlaşması ve 20 Ekim 1921 Ankara İtilafnamesi ile pekişen dostluğun “yeni Türk devletine giden çizgiyi takip eden ana hat” olduğunu ifade etti. Türkiye Cumhuriyetine giden yolda yapılan yardımların Rusya üzerinden geldiğini hatırlatan Prof. Dr. Turan, 1918-2019 arasındaki 101 yılı Türk-Rus beraberliğinin altın çağı olarak nitelendirdi.

Türk-Rus ilişkilerinin siyasi, sosyal ve askeri geçmişine ışık tutan 80’in üzerinde bildirinin sunulduğu etkinlikte, geçmişten bugüne Türk-Rus ilişkilerini şekillendiren savaşlar, ittifaklar, güç mücadeleleri ele alındı. Ermeni meselesi, boğazlar, Suriye krizi gibi siyasi konuların yanı sıra kültürel etkileşimler ve göç gibi toplumsal konuların da konuşulduğu kongre, çok sayıda Türk ve Rus bilim insanını bir araya getirdi.

Kars Antlaşması

Kars Antlaşması, Sovyetler Birliği döneminde, birliğin himayesinde bulunan üç cumhuriyet; Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 13 Ekim 1921'de imzalanan antlaşmadır. Kars antlaşmasıyla doğu sınırı kesin olarak çizilmiş, daha önce birçok kez TBMM hükümetini meşgul eden Doğu Cephesi, Ermeni Sorunu gibi durumlar ortadan kaldırılmıştır.
Kars Antlaşması TBMM, Sovyetler Birliği, Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan adına katılan yetkililerce katılınan Kars Konferansı'nda görüşülüp imzalanmıştır. 20 maddeden ve eklerinden oluşan Kars Antlaşması, aslında temel olarak Moskova Antalşması'nın hükümlerine dayanır. Ama Ermeni Sorunu gibi daha bölgesel ve TBMM'yi daha çok ilgilendiren konuları görüşmek üzere biraz daha detaylandırılmış ve farklı bir antlaşma halini almıştır. Konferansa TBMM tarafından Doğu Cephesi Kumandanı Kazım Karabekir Paşa başkanlığında; anlaşmanın görüşüleceği konuları ilgilendiren uzmanlar ve ileri gelenlerin oluşturduğu bir heyet gitmiştir. Diğer ülkelerden de aynı şekilde yetkili kişiler katılmıştır.

Kars Antlaşmasının maddeleri

• İstanbul güvenli olduğu sürece boğazda ticaret yapılabilecek
• Azeri Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Nahcıvan bölgesine özerklik verilecek
• Batum Gürcistan'a verilecek
• Antlaşma tarafları hiçbir şekilde birbirine zorla antlaşma imzalatmaya çalışmayacak
• Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan'a daha önce verilmiş olan kapitülasyonlar kaldırılacak
• Antlaşma tarafları, antlaşmadaki herhangi bir devletin tanımadığı antlaşmayı tanımayacak
• Her devlet kendi himayesindeki karşı devletin vatandaşlarına iyi davranacak, azınlık haklarını gözetecek