Kuş Cenneti’nin 270. Türü Bulundu!

Kafkaslar endemik kuş alanı içerisinde yer alan ve Doğu Anadolu’da en cok kuş türü kaydedilen Kars- Iğdır sınırındaki Aras Nehri Kuş Cenneti’nin 270. kuş türü, Türkiye’de nadiren görülen Sarı Kaşlı Çıvgın (Phylloscopus inornatus) oldu.

Iğdır'ın Tuzluca ilçesi Yukarı Çıyrıklı Köyü'nde, Aras Nehri ve Iğdır Ovası Önemli Doğa Alanlarının kesişiminde bulunan ve karşıladığı 4 Ramsar kriteri ile dünya çapında önemli bir sulak alan olan Aras Nehri Kuş Cenneti, özel misafirlerini ağırlamaya devam ediyor. Etrafı kurak bozkırla çevrili bir vaha olan Aras Nehri Kuş Cenneti, Avrupa ve Sibirya’dan Ortadoğu ve Afrika’nın zorlu coğrafyalarına gidip gelen milyonlarca kuş için bu göç koridoru üzerindeki en hayati konaklama, beslenme, üreme ve kışlama alanlarından olduğu için, 2013 yılında Orman ve Şu İşleri Bakanlığı tarafından Doğu Anadolu’nun ilk Tabiatı Koruma Alanı olmaya aday gösterildi.

Bölgede 2005 yılından itibaren Kars Kafkas Üniversitesi, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü ve Utah ve Koç üniversiteleri öğretim üyesi Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu’nun işbirliğiyle göçmen kuşlar üzerine halkalama ve göç araştırma çalışmaları yapılıyor. Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi'nin en son kuş türü, ülkemizde çok nadir görülen Sarı Kaşlı Çıvgın (Phylloscopus inornatus) oldu. Yukarı Çıyrıklı köyünde yaşayan amatör kuşbilimci Berkan Demir tarafından bulunan ve Doğu Anadolu’da ilk kez halkalanan bu tür, Türkiye kuş türlerinin çoğunu barındıran Aras Vadisi'nin göçmen kuşlar açısından ne kadar büyük bir çeşitliliğe sahip olduğunu bir kez daha gösterdi. Kuzeydoğu Asya’da üreyen ve güneydoğu Asya’da kışlayan sarı kaşlı cıvgının göç zamanında yolunu şaşıran bireyleri, ender olarak batı Asya, Ortadoğu ve Avrupa’da da görülebiliyor.

Bu ender kuş türünün halkalanmasının önemine dikkat çeken Şekercioğlu şunları söyledi: “Kuzeydoğu Anadolu’yu da içine alan Kafkaslar endemik kuş alanı, kuşlar için dünyadaki en önemli bölgelerden biridir ve ülkemizdeki kuş türlerinin %75’i burada kaydedilmiştir. Sadece 10 km2 bir alanda Türkiye kuş türlerinin %56’sini kaydettiğimiz Kars-Iğdır sınırındaki Aras Nehri Kuş Cenneti, biyolojik çeşitlilik açısından dünya çapındaki önemini bir kez daha gösterdi. 2005’de keşfettiğim bu muhteşem sulak alanda kurduğumuz Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi halkalama istasyonunda, DKMP, Kafkas Üniversitesi ve fedakar gönüllülerimizin işbirliğiyle 11 yılda 183 türden 80.000’den fazla kuşa göçlerini takip için Türkiye halkası taktık. 270 kuş türü tespit ederek Aras Nehri Kuş Cenneti’nin Doğu Anadolu’nun en zengin kuş cenneti olduğunu belgeledik. Alanda henüz kaydetmediğimiz ama yakın çevrede yaşayan en az 57 diğer kuş türü daha olduğundan, araştırmalar devam ettikçe Aras Nehri Kuş Cenneti’nin 300 kuş türünü geçeceğine eminiz. Kuşlara taktığımız uydu vericileri ve diğer takip cihazlarıyla 3 kıtada düzinelerce ülkeye göçlerini takip ettik. 29 ülkeden ve düzinelerce üniversiteden yüzlerce gönüllü öğrenciyi eğittik. Verdiğimiz dilekçeler üzerine DKMP Genel Müdürlüğü, Aras Nehri ve Iğdır Ovası Önemli Doğa Alanlarının birleştiği noktadaki bu eşsiz sulak alana en uygun statünün "Tabiatı Koruma Alanı" olduğunu belirtti. Bu da Doğu Anadolu için bir ilk. Sayın Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu, 2012’de TBMM’de ‘Bu kuş cennetini korumak boynumuzun borcudur’ dedi ama hala bu alan resmi korumaya alınmadı. Alan için önerilen Tuzluca Barajı yapılırsa, bu eşsiz kuş cenneti ve 1800 kişinin yaşadığı 5 çevre köy sular altında yok olacak. Şimdiye kadar kaydedilen 270 kuş türü ve alanın çevresinde yaşayan 57 diğer kuş türüyle Doğu Anadolu’nun en zengin kuş cenneti olan Aras Nehri Kuş Cenneti, Tuzluca Barajı ile yok edilmemelidir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın kendisinin de resmen belirttiği şekilde, Doğu Anadolu’nun ilk Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmelidir.”

Doğu Anadolu’nun En Zengini, 270 kuş türü ile Kars-Iğdır Aras Nehri Kuş Cenneti

Şekercioğlu, Aras Nehri Kuş Cenneti’nin öne çıkan değerlerini şöyle sıraladı:
“Kars-Iğdır illerinin buluştuğu noktada yer alan Aras Nehri Kuş Cenneti’nde, 
-Barındırdığı en az 270 kuş türü ile Türkiye’deki kuş türlerinin %56’sının yaşadığı,
-Sadece 10 km2 bir alan içinde farklı 9 ayrı habitat yani yaşam alanının bulunduğu,
-Ülkemizde Samsun-Adana hattının doğusunda en çok kuş türünün kaydedildiği,
-Sadece 11 yılda Türkiye’deki 818 omurgalı kara hayvanı türünün %46’sının kaydedildiği,
-Dünya çapında nesli tehlikede ve tehlikeye yakın en az 34 canlı türünün yaşadığı,
-Halkalanan 80.000’den fazla kuşun 3 kıtada düzinelerce ülkeden göç ettiği,
-Kuşların konaklama, beslenme ve üremeleri için dünya çapında kritik öneme sahip olduğu,
-Karşıladığı 4 Ramsar sulak alan kriteri ile dünyaca önemli bir sulak alan olduğu unutulmamalıdır.”

Alanın Tabiatı Koruma Alanı olarak ilan edilmesinin, Kars, Iğdır ve Doğu Anadolu’da ekoturizm için büyük fayda ve marka değeri sağlayacağının altını çizen Çağan Şekercioğlu, “Türkiye’nin ekoturizm ve doğa zenginliğinin uluslararası tanınırlığını da arttıracaktır. Düzinelerce ülkeden gelen yüzlerce gönüllünün desteklediği kuş araştırma, bilimsel turizm ve gönüllü turizm çalışmaları, Aras Nehri Kuş Cenneti’ni Iğdır’ın en önemli ekoturizm bölgesi haline getirdi. Aras Nehri Kuş Cenneti korunarak, kuş gözlem kulesi, konukevi ve ziyaretçi merkezi gibi yatırımlarla Iğdır’ın ekoturizm merkezi ve dünya çapında bir marka noktası haline gelmelidir. Ulusal ve uluslararası basında yüzlerce yazıya, televizyonda düzinelerce habere ve birçok belgesele konu olan Iğdır Aras Nehri Kuş Cenneti, aynı zamanda Iğdır’ın ve Doğu Anadolu’nun dünya çapında tanıtımı ve turizm kalkınması için de çok önemli bir noktadır.” İfadelerine yer verdi. kha