Hisse Senedi Piyasasında Likiditeyi Etkileyen Makroekonomik Faktörler

Ekonomi kanalları veya haberlerinde sıklıkla duyduğumuz likidite kavramı, bir finansal varlığın kolayca nakde çevrilebilme özelliğini ifade etmektedir. Hisse senedi piyasalarında ise likidite, yatırımcılar tarafından bir hissenin hızlı ve düşük maliyetle alınıp satılabilmesini sağlar. Aynı prensip, çevrimiçi yirmibir kart oyunu gibi dijital oyun platformlarında da geçerlidir; oyuncuların anlık para giriş-çıkışı yapabilmeleri, platformların sunduğu finansal likidite ile doğrudan ilişkilidir. Bu şekilde likidite kavramı finansal piyasalarda güven, etkinlik ve istikrar açısından çok kritik bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.

Eğer ki piyasada yüksek likidite varsa, bu yatırımcıların daha az riskle işlem yapabilmesi anlamına gelir. Ancak öte yandan, likiditenin sadece şirketlerin iç dinamiklerinden değil, genel ekonomik koşullardan da etkilendiğini unutmamak gerekir. Likiditenin etkilendiği koşulların ele alındığı bir çalışmada Hindistan hisse senedi piyasasında likiditenin hangi makroekonomik göstergelerden etkilendiği araştırılmıştır.

Çalışma 2009–2019 yıllarını kapsamakta ve veri olarak Hindistan Ulusal Borsası’nda işlem gören NIFTY 500 endeksindeki 352 şirketin verileri kullanılmıştır. Hisse senedi piyasasında likiditenin dört farklı boyutunu inceleyen araştırmacılar şunlara dikkat çekmiştir:

1. Sıkılık (tightness): Alım ve satım fiyatı arasındaki fark ne kadar küçükse, likidite o kadar yüksektir.
2. İşlem hızı (immediacy): Yapılan işlemlerin hızını gösterir.
3. Piyasa derinliği (depth): Piyasaya verilen alım ve satım emirlerinin sayısı ile ilgilidir.
4. Yaygınlık (breadth): Fiyatlara karşı işlem hacminin duyarlılığını ölçer.

Bu boyutların ölçülmesinde kullanılan dört farklı gösterge detaylıca incelenmiştir: Alım-satım farkı (RQS), ticaret esnekliği katsayısı (CET), hisse devir oranı (ST) ve Amihud likidite oranı (AR). Ölçümler günlük ve aylık verilere dayanmaktadır.

Makroekonomik açıdan ise 18 gösterge analiz edilmiştir. Bunlar arasında altın ve gümüş fiyatları, enflasyon, faiz oranı, döviz kuru, ithalat, ihracat, para arzı (M1 ve M3), doğrudan yabancı yatırım (FDI), portföy yatırımı (FPI) ve kamu harcamaları gibi değişkenler yer almaktadır.

Çalışmanın yöntem kısmında Granger nedensellik testi, Vektör Otoregresif (VAR) modeli ve Şok Tepki Fonksiyonları kullanılmış; hangi göstergenin likiditeyi etkilediği detaylı biçimde analiz edilmiştir.

Sonuç olarak Hindistan piyasasında likiditeyi en fazla etkileyen üç makroekonomik değişken belirlenmiştir:

1. Yabancı Yatırımlar (FDI ve FPI): Özellikle portföy yatırımları, işlem maliyetlerini artırarak likiditeyi azaltmaktadır. Bu durum bilgi asimetrisine dayandırılmaktadır.
2. Para Arzı (M1 ve M3): Artan para arzı işlem hacmini ve hızını artırarak likiditeyi olumlu etkiler. Arz daraldığında ise piyasada likidite düşer.
3. Altın Fiyatları: Ekonomik belirsizlik dönemlerinde yatırımcıların altına yönelmesi, hisse senedi piyasasından uzaklaşmaları ve buna bağlı likiditenin azalması söz konusudur. Detaylı bilgi

Ek olarak, döviz kurundaki artış işlem hızını artırırken, enflasyon fiyatlara olan duyarlılığı yükseltmektedir. Yatırımcı kararlarını etkileyen birçok makroekonomik unsur bulunmaktadır.