Cezayir’de Fransız sömürgeciliğini suç ilan eden yasa tasarısı oybirliği ile kabul edildi

Cezayir Ulusal Halk Meclisi'nde düzenlenen oturumda Fransa'nın 1830 yılından 1962 yılına kadar ülkede gerçekleştirdiği sömürgecilik faaliyetlerinin suç ilan edilmesine yönelik yasa tasarısı oybirliği ile kabul edilirken, Cezayir Fransa'dan resmi özür ve tazminat talebinde bulundu.

Fransa-Cezayir arasında yaşanan siyasi gerginliklere bir yenisi daha eklendi. Cezayir Ulusal Halk Meclisi, Fransa'nın 1830 yılından 1962 yılına kadar ülkeye yönelik sömürgecilik faaliyetlerini suç ilan edilmesine yönelik yasa tasarısını oylamaya sundu. Meclisi Başkanı İbrahim Boughali'nin başkanlığını yaptığı oturumda üzerinde Cezayir bayrağının yer aldığı atkılarla oylamaya katılan milletvekilleri, tasarıyı oy birliği ile kabul etti. Milletvekilleri, tasarının onaylanması sırasında "Çok yaşa Cezayir" sloganları attı. Cezayir Meclisi ayrıca Paris yönetiminden Cezayir'deki sömürgeci geçmişi nedeniyle resmi özür ve tazminat talebinde bulundu.

Meclis Başkanı Boughali açıklamasında, yasanın hem iç hem de dış kamuoyuna açık bir mesaj gönderdiğini ifade ederek, "Cezayir'in ulusal hafızası ne silinebilir ne de pazarlık konusu haline getirilebilir" dedi.

Boughali, tasarının kabul edilmesinin ardından oturumun taşıdığı özel anlamı vurgulamak amacıyla milletvekillerini Cezayir ulusal marşı için saygı duruşuna davet etti.

Fransa Dışişleri Bakanlığı: "Açıkça düşmanca bir adım"

Fransa Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada ise yasa tasarısının onaylanması eleştirildi. Açıklamada, yasanın kabulü "Hem Fransa-Cezayir diyaloğunun yeniden başlatılması arzusuna hem de geçmişe ilişkin çalışmaları yatıştırmaya yönelik açıkça düşmanca bir adım" olarak nitelendirildi. Bakanlık, Fransa ve Fransız halkının, güvenlik ve göç konuları başta olmak üzere öncelikli çıkarlarının karşılanması için Cezayir ile diyaloğun sürdürülmesine yönelik çalışmaların devam ettiğini belirtti.

"Tarihi bir dönüm noktası"

Meclis tarafından "tarihi bir dönüm noktası" olarak değerlendirilen yasa, Fransa'ya "Cezayir'deki sömürgeci geçmişi ve yol açtığı trajedilerden dolayı yasal sorumluluk yüklüyor ve tarihi hesap verebilirliği devletin yasal çerçevesinin merkezine yerleştiriyor. Yasa kapsamında Fransız sömürge yönetiminin ülke halkına karşı işlediği suçlar arasında nükleer denemeler, yargısız infazlar, fiziksel ve psikolojik işkence ve kaynakların sistematik yağmalanması gibi faaliyetler yer alıyor. Ayrıca, Fransız sömürgeciliğinin neden olduğu tüm maddi ve manevi zararlar için tam ve adil bir tazminatın Cezayir devleti ve halkının vazgeçilmez bir hakkı olduğunun altı çiziliyor.

Uzmanlar, söz konusu yasanın Fransa üzerinde herhangi bir bağlayıcı bir etkisi olmadığını ancak, siyasi ve sembolik öneminin büyük olduğunu belirterek, Fransa ile ilişkilerde bir kopuşu işaret ettiğinin altını çiziyor.

Paris yönetiminin Haziran 2024 tarihinde Fas'ın Batı Sahra bölgesindeki özerklik planını tanımasından bu yana Cezayir ile Fransa arasındaki ilişkilerin giderek daha gergin bir hal aldığı biliniyor.

Fransa'nın Cezayir'deki geçmişi

Cezayir'i 1830 yılında işgale başlayan Fransa, ülkeden çekildiği 1962 yılına kadar gerçekleştirdiği işkence ve katliamların yanı sıra ekonomik kaynakları sömürerek Kuzey Afrika ülkesinin tarihinde derin yaralara neden olmuştu. Fransa, ülkenin yerli Müslüman halkına karşı kitlesel katliamlar gerçekleştirerek, nüfusu büyük çaplı toplu göçlere zorlamıştı.

Cezayir'in 1954-1962 yıllarında verdiği bağımsızlık savaşı ise ülkenin tarihi hafızasına bir damga daha bırakmıştı. Cezayir, bağımsızlık savaşındaki can kaybı sayısını 1,5 milyon olarak belirtiyor.